Kraljevska banja
Banja Koviljača - Kraljevska banja
Banja Koviljača je bila lečilište još u doba Ilira, a prvi pisani izvori iz 1533. godine, ukazuju da su ljudi masovno dolazili na njene lekovite izvore. Prva zgrada za smeštaj gostiju, sa deset soba, izgrađena je 1858. godine, a te godine je i zvanično utvrđena „Obaveza lekara da preko leta u Banji sedeći bolne nadgledati i njima uredno i po pravilima lekarskim upotrebljene vode prepisivati".
Položaj Banje Koviljače
Banja Koviljača, jedna od najlepših i najlekovitijih banja Balkana, nalazi se u zapadnoj Srbiji, u zagrljaju reke Drine i šumovite planine Gučevo, na nadmorskoj visini od 128 m. Okružuju je i prostrane ravnice Mačve i Semberije i planine (Boranja, Sokolske planine, Cer). Nalazi se u regionu Podrinja, na koji se nastavljaju brdoviti Jadar, blago zatalasana Pocerina i plodna i zaravnjena Mačva.
Bogati izvori sumporovite vode, lekovito blato, povoljni klimatski uslovi, kao i brojni kulturno – istorijski spomenici, neodoljiv su izazov za razvoj svih vidova turizma.
Do Banje Koviljače drumski se stiže, iz Beograda, autoputem Beograd – Ruma, a zatim regionalnim putem Ruma – Šabac – Loznica – Banja Koviljača (145 km), iz Novog Sada regionalnim putem Novi Sad – Ruma – Šabac – Loznica – Banja Koviljača (143 km). U Banji Koviljači postoji železnička stanica na pruzi Beograd – Mali Zvornik, ali njom saobraćaju samo lokalni vozovi.
Najbliži aerodrom je u Beogradu (135 km).
Granični prelaz ka Bosni i Hercegovini udaljen je 5 km. Banja Koviljača je odličnim drumskim vezama spojena sa Banja Lukom i Sarajevom.
Istorija Banje Koviljače - banja sa tradicijom
Istorijat Banje Koviljače je jako bogat i datira još iz perioda Ilira, starih Rimljana, Turaka, pa sve do današnjih dana. Prvi pisani izvori, iz 1533. godine, ukazuju da narod masovno pohodi lekovite izvore. Prva zgrada za smeštaj gostiju, sa deset soba, izgrađena je 1858. godine, a te godine je i zvanično utvrđena „OBAVEZA LEKARA DA PREKO LETA U BANJI SEDEĆI BOLNE NADGLEDATI I NJIMA UREDNO I PO PRAVILIMA LEKARSKIM UPOTREBLJENE VODE PREPISIVATI“. Ta 1858. godina se uzima za krucijalnu godinu nastanka ovog savremenog lečilišta sa tradicijom.
Banja je stavljena pod zaštitu države 1867. godine, za vreme vladavine Mihaila Obrenovića. Drugi vаžаn dаtum u istoriji Bаnje Koviljаče je 1. Avgust 1898. godine, kаdа je Nаrodnа Skupštinа donelа Zаkon o ustupаnju Bаnje Koviljаče nаrodu okrugа podrinjskog u eksploаtаciju i od tada počinje podizanje i razvoj Banje Koviljače. Od tada, pa sve do II svetskog rata, uz kraće prekide, traje period izgradnje i pune afirmacije u kome Banja Koviljača, nazvana Podrinjska lepotica, postaje ne samo moderno lečilište, već i mondensko sastajalište koje posećuju srpski velikani. Nаšа ustаnovа nаstаvljа trаdiciju lečenjа prirodnim lekovitim činiocimа, termominerаlnom sumporovitom vodom i peloidom, аli i svim dаnаs poznаtim modаlitetimа fizikаlne medicine i rehаbilitаcije.
U lepotama Banje Koviljače, između ostalih, uživali su i Dositej Obradović i Vuk Karadžić, a svoje rane u banji vidao je i srpski Vožd Karađorđe. Na raskošne balove dolazio je i Kralj Aleksandar Karađorđević. Banja Koviljača postaje banjsko lečilište u vreme Kralja Petra I Karađorđevića koji, 1908.god., uz svoju rezidenciju, podiže savremeno sumporno kupatilo.
Banja Koviljača je potpuno izgrađena tokom dvadesetih i tridesetih godina XX veka. Podignuti su luksuzni hoteli i vile, a lepo je uređen i park koji povezuje banjske objekte. Mesto glavne zabave od 1939. godine postaje nadaleko poznat Kursalon koji pleni svojom lepotom, a bogat enterijer u sebi još uvek nosi duh prošlih vremena. Prva kockarnica na Balkanu otvorena je u Kursalonu.
Banjski park
Ovaj jedinstveni simbol Banje Koviljače, čuveni banjski park koji je stvaran po ugledu na zapadnoevropske i koji se prostire na površini od 40 ha, predstavlja po veličini drugi park u Srbiji. Smešten u podnožju šume graba, cera i bukve, banjski park još od početka XX veka mami svoji izgledom i lepotom, a sam centar ovog muzeja prirode na otvorenom čini grandiozna fontana, koja je u novijoj istoriji zamenila prvobitno nešto manji vodoskok.
Preko osamdeset vrsta drveća, prekrasni cvetni aranžmani poput onih u letnjim rezidencijama kraljeva i prostrane travnate površine čine šetnju u ovom parku posebnom i nesvakidašnjom. Ambijentu doprinose i očuvane predratne vile Dalmacija i Hercegovina, kao i zdanje kupatila Kralja Petra I koje posetioce odvlače iz sadašnjosti u neki svet prošlosti, davno zaboravljen.
Legenda o dve sestre
Banja Koviljača koju danas znamo nije nosila to ime od svog početka. Prvobitan naziv ovog mesta bio je Smrdan banja ili Smrdan bara, naziv koji je u potpunosti oslikavao sumporovite mirise lekovitog blata i termomineralne vode koji su se mogli naći u njemu. Taj epitet se zadržao sve do 1909. godine kada je i zvanično nazvana Koviljača. Za poreklo i nastanak imena Koviljača vezuju se brojne legende a jednu čak i Vuk Karadžić pominje u svojim zapisima. Ta legenda govori o dve sestre – Vidi i Koviljki kojima je otac ostavio veliko blago da učine nešto dobro sa njim za svoj narod, pa je Vida odlučila da sazida veliki grad na obližnjoj planini, koju po njoj nazvaše Vidojevica, dok se Koviljka zaustavila u podnožju planine Gučevo i tu odlučila sa sagradi veliki grad.
Ostaci legendarnog Koviljkinog grada i danas postoje na brdu Gradac, gde se mogu naći ruinirane zidine, spomenici neobičnog izgleda i ostaci naselja i primitivnih građevina. Koviljka je ipak imala još jednu veoma bitnu ulogu u prosperitetu ovog mesta. Naime, napivši se vode specifičnog i neprijatnog mirisa sa jednog od izvora u Banji Koviljači, za njom to učiniše i seljaci, koji do tada to nisu činili, te lekovitost vode tako bi otkrivena. U zahvalnost nesebičnoj Koviljki, nazvaše mesto oko izvora po njoj. Danas na Koviljku kojoj ova Banja duguje puno podsećaju samo retki primerci trave istog imena na obroncima Gučeva, ali i wellness centar Kovilje koji je u njenu čast poneo ovo prelepo ime.
Legenda o konju
O lekovitosti banjske vode i njenom slučajnom otkrivanju svedoči još jedna legenda. Pored Drine je u davna vremena prolazio karavanski put koji su koristili brojni trgovci. Jedan od takvih karavana se zaustavio u Banji Koviljači, pored izvora sumporovite vode. Jedan od konja, iznemogao i iznuren je ostavljen na tom mestu da ugine, u crnom mulju i toploj vodi. Karavan je nastavio dalje, a nakon izvesnog vremena kada se karavan istim putem i vratio, iznenađena lica trgovaca u neverici su gledala u sledeći prizor.
Nedaleko od mesta na kojem je ostavljen da ugine, oporavljen i snažan konj je mirno pasao travu pored izvora. Tako je otkrivena čudotvorna moć izvora Banje Koviljače koje savremeni balneoklimatolozi i dan danas proučavaju i sa divljenjem svedoče o njenim lekovitim efektima.